(04.05.2019) Anadil derslerinde son durum

[Webmaster]

 

Anadil derslerinde son durum

Anadilin önemine vurgu yapmak için ünlü filizof Konfüçyus´un bir sözü vardır, “Bir toplumu yok etmek için, silahlara gerek yok. Lisanını unutturmak yeterlidir.“ Nitekim lisan, sadece halihazırdaki insanları birleştirmez, aynı zamanda yüzyılların kültürünü aktarır. Çünkü kullanılan her kelimenin arkasında bir tarih vardır. Kültür, din, örf, adet anadil ile aktarılır. Dil kelimesinin kökü gönül kelimesinden gelir. Dil ile gönül kültürü de aktarılır.

Dolayısıyla göç eden birçok toplum anadilini muhafza etmek için gayret gösterir. Almanya´ya göç eden farklı toplumlar da kendi anadillerini çocuklarına aktarabilmek için büyük çaba göstermişler. 1955´den itibaren misafir işci olarak Almanya´ya gelen yugoslavlar, italyanlar ve türkler kendi çaplarında anadillerini korumaya çalışmışlar.

1964´de ise Alman Kültür Bakanlığı´nın bir kararı ile Almanya´daki konsolosluklara anadili öğretmeye yönelik dersler verme yetkisi sunuluyor. Kültür Bakanlığına göre, o dönem bu yetkinin verilme amacı, ileri yıllarda tekrar vatanlarına dönecek olan misafir işcilerin çocuklarının döndüklerinde toplumda ve okulda zorluk çekmemeleri. Konsoloslukların sundukları anadil dersleri halen bazı eyaletlerde yürürlükte. Derslerin içerikleri ve finansal kaynağını konsolosluklar taşıyor, alman devleti ise okul sınıflarını kullanım için veriyor. Bazı eyaletlerin okul bakanlıkları dersin içeriğini kontrol ediyorlar, bazıları ise tamamen konsolosluklara bırakıyorlar. Bu derslere katılma mecburiyeti yok. Her veli veya öğrenci katılıp katılmayacağını kendisi karar verebiliyor.

Almanya´da okul sistemi her eyalette değişik olduğu için eyaletler anadil konusunda da farklı hareket ediyorlar. Bazı eyaletlerde sadece konsoloslukların verdiği anadil dersleri mevcut, bazılarında okul bakanlığı kendisi anadil dersleri sunuyor, bazılarında hem devlet hem konsolosluklar ders veriyorlar, bazılarında ise hiç anadil dersleri yok. Eyaletlerde bu son durum ile ilgili Mediendienst Integration´un yaptığı araştırmaya yazımızda göz atalım.

Baden Württemberg eyaletinde konsolosluklar 14 dilde anadil dersi veriyorlar. Toplam 35417 öğrenci bu derslere katılıyor. Katılım sayıları ise her sene ciddi şekilde düşüyor. Öğretmenlerin sayısı ise 534. 2016/2017 okul döneminde 24426 öğrenci türk anadil derslerine katılmış, 2017/2018 döneminde 22493 kişi ve 2018/2019 döneminde 19023 kişi katılıyor. Yani üç senede öğrenci sayısı 5000´den fazla eksilmiş. Okul bakanlığı Baden Württemberg eyaletinde kendisi anadil dersleri vermiyor fakat konsoloslukların verdiği derslerle ilgili irtibat halindeler.

Bavyera eyaletinde anadil derslerini sadece konsolosluklar veriyor. Okul bakanlığı bu dersleri kontrol etmiyor. Katılım ile ilgili istatistik tutulmuyor.

Berlin eyaletinde konsolosluklar 7 dilde anadil dersleri sunuyorlar. Bu eyalette de hem katılanların sayısı hem de derslerin sunulduğu okulların sayısı her sene düşüyor. Şuan 85 okulda anadil dersleri veriliyor. 2016/2017 okul döneminde 2348 türk öğrenci anadil derslerine katılmış, 2017/2018 senesinde katılım oranı 2239 ve 2018/2019 döneminde ise 1586 öğrenci derslere katılmış. Eyaletin okul bakanlığı dersleri kontrol edebiliyor. Konsoloslukların verdiği derslere paralel olarak okul bakanlığı da anadil dersleri sunuyor. 49 tane ilkokulda türkçe dersi veriliyor.

Brandenburg eyaletinde konsolosluklar anadil dersleri sunmuyorlar. Okul bakanlığı 8 dilde anadil dersi sunuyor. Katılımcıların sayısı her sene yükseliyor. Öğretmenlerin sayısı 55. Türkçe derslerinde ise 2016/2017, 2017/2018 ve 2018/2019 okul dönemlerinde tam 12 öğrenci kayıtlıydı.

Bremen eyaletinde konsolosluklar 7 dilde anadil dersi veriyorlar. Öğrenci sayılarıyla ilgili bir bilgi yok. Eyaletin okul bakanlığı dersleri kontrol ediyor ve aynı zamanda dersleri veren öğretmenlerin de iyi almanca bilmelerine dikkat ediyor. Bakanlık kendisi de 6 dilde anadil dersleri veriyor.

Hamburg eyaletinde 1114 öğrenci konsoloslukların verdiği anadil derslerine katılıyor. Toplam 5 dilde 20 öğretmen ders veriyor. 2018/2019 döneminde türkçe derslerine 737 öğrenci katılıyor. Derslerin içeriğine okul bakanlığı müdahale etmiyor. Bakanlık kendisi 12 dilde anadil dersi sunuyor.

Hessen eyaletinde de konsolosluklar anadil dersleri veriyorlar. 11 dilde sunulan bu imkana toplam 5889 öğrenci katılıyor. 86 öğretmen dersleri sunuyor. 2018/2019 okul döneminde 3191 türk öğrenci türkçe dersine katılıyor. Hessen eyaletinin okul bakanlığı derslerin içeriğini kontrol edebiliyor. Bakanlık kendisi de anadil dersleri sunuyor. Bu derslere toplam 9357 öğrenci katılıyor. Bakanlığın sunduğu türkce derslerine 4065 kişi katılıyor.

Mecklenburg-Vorpommern eyaletinde konsolosluklar anadil dersleri sunmuyorlar. Okul bakanlığı kendisi 3 dilde anadil dersi veriyor. Türkçe dersleri bu eyalette verilmiyor.

Niedersachsen eyaletinde konsolosluklar anadil dersleri veriyorlar. Katılım sayıları ile ilgili bir araştırma yok. Okul bakanlığı bu dersleri kontrol edebiliyor. Bakanlık kendisi de 13 dilde anadil dersi veriyor. 109 öğretmen dersleri veriyor. 2017/2018 döneminde 3749 öğrenci türkce anadil derslerine katılıyordu.

Nordrhein-Westfalen eyaletinde de konsoloslukların verdikleri anadil dersleri ile ilgili istatistik yok. Okul bakanlığı ise 23 dilde ders veriyor. Toplam 97787 öğrenci derslere katılıyor. 2017/2018 döneminde türkçe anadil derslerine 45505 öğrenci katılırken, bu sayı 2018/2019´da 43944´e düşmüş.

Rheinland-Pfalz eyaletinde konsolosluklar anadil dersleri vermiyorlar. Okul bakanlığının 17 değişik dilde sunduğu anadil derslerine ise 13405 öğrenci katılıyor. Türkçe derslerine 2016/2017 döneminde 7030 kişi, 2017/2018 döneminde 6529 kişi ve 2018/2019´da 6125 kişi katılıyor.

Saarland eyaletinde sadece türk ve italyan konsoloslukları anadil dersi veriyorlar. Okul bakanlığı bu dersleri kontrol etmiyor. 2018/2019´dan itibaren bakanlık kendisi de anadil dersleri vermeye başladı. 97 yerde düzenlenen bu derslere 2310 öğrenci katılıyor.

Sachsen eyaletinde konsolosluklar anadil dersi sunmuyorlar. Okul bakanlığı 17 dilde ders sunuyor. Toplam 1736 öğrenci bu derslere katılıyor. 62 öğretmen dersleri veriyor. 2016/2017´de 35, 2017/2018´de 31 ve 2018/2019´da 18 öğrenci türkçe anadil derslerine katılıyor.

Sachsen-Anhalt eyaletinde de konsolosluklar anadil dersi sunmuyorlar. Şimdiye kadar konsolosluklardan böyle bir talep gelmemiş. Okul bakanlığı kendisi de anadil dersleri sunmuyor.

Schleswig-Holstein eyaletinde konsolosluklar 5 dilde anadil dersleri sunuyorlar. Toplam 1024 öğrenci derslere katılıyor. 2017/2018 döneminde 905 türk öğrenci anadil derslerine katılıyordu. 2018/2019 okul döneminde bu sayı 928´e çıkmış. Okul bakanlığı dersleri kontrol etmiyor ve kendisi de anadil dersleri sunmuyor. Fakat koalisyon anlaşmasına göre gelecekte 5-10 okulda türkçe dersi verilmek isteniyor.

Thüringen eyaletinde ne konsolosluklar ne de okul bakanlığı anadil dersi vermiyorlar.

Anadilini öğrenmeyi istemek bir lüks veya özel bir istek değildir. Bu istek, sağlam bir kişiliğe sahip olma ihtiyacından doğan bir zorunluluktur. Anadilini evde hem konuşacak, okuyacak hem de özellikle doğru yazabilecek bir şekilde öğrenmek çok zor. Velilerin bu görevi yerine getirmeleri kolay değil. Çünkü veliler ne eğitimci, ne de öğretmen. Bu görevi en iyi okullar ve öğretmenler yerine getirebilirler. Bir dili doğru ve kalıcı bir şekilde öğrenmek için, okulda verilen dil öğretimi şart. Eğer anadil doğru bir şekilde okullarda öğretilirse, hem aile arası kültürel çatışmalar yok edilmiş olur, hem de başka diller daha kolay bir şekilde öğrenilebilir. Dilbilimcilerin yaptığı onlarca araştırmalar gösteriyor ki, bir dili öğrenmek için, öncelikle kendi anadilini iyi bilmek şart. Netice olarak anaokula gitmeden önce sadece kendi anadilini güzel bir şekilde öğrenen bir çocuk, anaokulundan itibaren başka dilleri de çok daha hızlı ve doğru öğrenebiliyor. Çünkü hafızasında ve bilinçaltında bulunan bir dil var. Yeni diller o mantığın üzerine kuruluyor. Fakat bir dil yerine çocuğa küçük yaşta farklı dillerle hitap edildiğinde, beyin o dillerin farklı dil olduğunu kavrayamıyor ve dolayısıyla ileri yaşlarda her iki dilde sıkıntı çekiliyor.

Dr. Cemil Şahinöz

Öztürk, Mayis 2019
Referans, Mayis, Haziran 2019